xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonxosofutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbethttps://bsport.fithttps://onbet88.ooohttps://i9bet.bizhttps://hi88.ooohttps://okvip.athttps://f8bet.athttps://fb88.cashhttps://vn88.cashhttps://shbet.atbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
×


علم الحيل الجزء الثاني 

4452



4452 – علم الحيل الجزء الثاني 
“بنو موسى بن شاكر” أول فريق علمي عرفه العالم الإسلامي
لقد شهد تاريخ العلم العربي العديد من الجماعات العلمية التي يرتبط أفرادها – قبل الاشتغال بالعلم – بعلاقات دم أو قرابة. وربما كانت هذه العلاقات أحد الأسباب الرئيسة التي ساعدت على نبوغ تلك الجماعات في المجال العلمي، ومن أمثلة هذا النوع من الجماعات في العلم العربي- جماعة بني موسى بن شاكر..

من هم الإخوان بنو موسى بن شاكر ؟
– من الثابت تاريخياً أن الحضارة العربية الإسلامية في القرن الثالث الهجري كانت في أوجها، فيها أسس المأمون سابع الخلفاء العباسيين (ت218هـ/833م) بيت الحكمة في بغداد. تلك المنشأة التي يرى بعض مؤرخي العلم أنها أهم إنجاز حضاري منذ مدرسة الإسكندرية.
في هذه المنشأة ترجمت الأعمال الفلسفية والعلمية من الأصول اليونانية. وخلالها نبغ علماء كثيرون من بينهم الكندي(ت260هـ/873م)، وبنو موسى، والخوارزمي(ت387هـ/997م)، وابن ماسويه (ت243هـ/857م) وغيرهم. استوعبوا الموروث العلمي ومن ثم قاموا بتأليف كتبهم الخاصة.
جماعة بني موسى بن شاكر ليس اسماً لشركة عقاريّة أو منشأة صناعيّة أو مجموعة تجاريّة، بل هم ثلاثة إخوة أسهموا في إغناء حضارتنا العربيّة والإسلاميّة بحبِّهم للعلم وبذلهم الغالي في سبيل تحصيله..إذا يمكنك إعتبارهم أول فريق علمي في الحضارة الإسلامية تكون من :
– أبو جعفر محمد بن موسى بن شاكر (قبل 803 – 8733) وقد برع في الفلك والهندسة والجغرافيا والفيزياء.
– أحمد بن موسى بن شاكر (803 – 873) وقد برع في الهندسة والميكانيكا.
– الحسن بن موسى بن شاكر (810 – 873) وقد برع في الهندسة والجغرافيا.

  • نشأتهم
    – ينتمي الإخوة الثلاثة إلى أبيهم «موسى بن شاكر» لقد كان رجلا بطالا ثم تاب و إتصل ببلاط المأمون الذي قرّبه إليه ، واهتم بتهذيبه وتعليمه، حتى صار من منجميه وندمائه، وفي مقدمة علماء زمانه.
    – عُرف، «موسى بن شاكر» ، بعد أن أتقن علوم الرياضيات والفلك، بالمنجم، واشتهر بأزياجه الفلكية. وبذلك يمثل المأمون السبب الرئيس في تكوينه العلمي. لقد حول مسار موسى بن شاكر تماماً، فجعله يقطع شوطاً كبيراً في طريق العلم بدلاً من قطع طريق المارة.
    – لم يتمكَّن موسى بن شاكر من مواصلة مسيرة العلم مع بنيه؛ إذ مات وهم صغار.. إلا أنه كان قد عهد بهم إلى المأمون رحمه الله، الذي يواصل القيام بدوره الفريد في احتضان العلماء ورعايتهم؛ لقد تبنى الخليفة المأمون بني موسى علميًّا وتربويًّا؛ و تكفَّل بهم بعد وفاة أبيهم، وعهد بهم إلى عامله على بغداد “إسحق بن إبراهيم المصعبي” الذي كان – كما تشير الروايات التاريخية – يُسمي نفسه (خادمًا لأبناء موسى!!) من كثرة ما كان المأمون يوصيه بهم؛ فلقد كان المأمون لا يقطع السؤال عنهم كلما كتب إلى بغداد وهو في أسفاره وغزواته في بلاد الروم.
    – عهد إسحق بن إبراهيم بأبناء موسى إلى شخصية علمية بارزة في بغداد آنذاك وهو “يحيى بن أبي منصور” مدير بيت الحكمة ببغداد وأحد علماء الفلك، فنشأ الإخوة الثلاثة نشأة علمية خالصة في ذلك الصرح العلمي الضخم (بيت الحكمة) الذي كان يُعد محور العلم في الأرض دون منازع؛ إذ كان يعجُّ بالكتب والعلماء والآلات الغريبة النادرة… في هذا الجو المُشَبَّع بالعلم والمحتدم بالمناقشات الهامة بين العلماء نشأ هؤلاء الأطفال (بنو موسى) وترعرعوا؛ فلا عجب إذًا أن يصيروا فيما بعد من أساطين العلم والمعرفة في الحضارة الإسلامية..
    – أوقدت النشأة في بيت الحكمة شعلة العلم في عقول وقلوب الإخوة الثلاثة؛ فتعاونوا فيما بينهم في البحوث والدراسات؛ حتى نبغوا في الهندسة والرياضيات والفلك، وعلم الحيل (الميكانيكا) فبرعوا في علومهم وجذبوا حولهم علماء وأطباء ومترجمين كثيرين.
    في هذا الوسط العلمي نشأ محمد (ت259 هـ/872م) وأحمد (ت قبل 259هـ/8722م) والحسن (ت قبل 259هـ/872م) أبناء موسى بن شاكر، تلك الأسرة التي اشتهرت ونبغت في علم الهندسة والفلك والرياضيات والحيل.
    ? – محمّد بن موسى:
    وهو الابن الأكبر. قضى معظم حياته في دراسة علم الفلك والرّياضيات وعلم طبقات الجوّ وتطويرها، إضافةً إلى إسهامه في علم الحيل الّذي كان من اختصاص أخيه أحمد. عُرف محمّد بسعة إطلاعه، وتبحّره في معظم فروع العلم والمعرفة؛ ولهذا لُقّب بحكيم بني موسى؛ فكان يسافر من مكان إلى آخرَ لشراء المخطوطات والكتب النّادرة، ولا سيّما في علم الميكانيك والفلك والرّياضيّات والفلسفة والطّبّ والصّيدلة، وإلى جانب ذلك كلّه تمتّع بدور سياسيٍّ مهمٍّ في كثير من القضايا.
    تقول (زيغريد هونكه) في كتابها المعروف: “لم يكن محمّد عالماً وفلكيّاً ورياضيّاً طويل الباع فحسب، بل كان أيضاً ممّن انصرفوا إلى تعاطي الفلسفة وخصوصاً علم المنطق، ووضع كتباً في الأسباب الأولى لوجود العالم، واهتمّ بعلم طبقات الجوِّ، وذيّل كتابه ببعض الملاحظات، بل تعدّى هذا كلّه فاهتمّ بالإنشاءات الميكانيكيّة وهو موضوع كان من اختصاص أخيه أحمدَ…”.
    ? – أحمد بن موسى:
    وهو الابن الأوسط. كان ميّالاً إلى الأعمال التّطبيقيّة والآلات الميكانيكيّة المتحرّكة وعلم الحيل؛ تقول زيغريد هونكه أيضاً:
    “..إنّ أحمدَ بن موسى بن شاكر تفنّن في الهندسة الميكانيكيّة؛ فاخترع تركيباً ميكانيكيّاً يسمح للأوعية أن تمتلئ تلقائيّاً كلّما فرغت، وقناديلَ ترتفع فيها الفتائلُ تلقائيّاً أيضاً، كلّما أتتِ النّار على جزء منها، ويصبّ فيها الزّيت تلقائيّاً ولا تنطفئ عند هبوب الرّيح عليها. كما ابتكر آلة ميكانيكيّة للزّراعة والفلاحة تحدث صوتاً تلقائيّاً كلّما ارتفع الماء إلى حدٍّ معيّن في الحقل عند سقيه. واخترع عدداً كبيراً من النّافورات الّتي تُظهر صوراً عديدة للمياه الصّاعدة. والملفت أنّ نظريات أحمدَ بن موسى لا زالت مستخدمةً عند تصميم النّافورات الحديثة”.
    ? – الحسن بن موسى:
    نابغة زمانه في علم الهندسة. حلَّ بعض المسائل المستعصية على علماء عصره، حتّى سمت شهرته، وعلت درجته عند المأمون؛ فقرّبه وعدّه أحد علمائه الكبار في حقل الهندسة. لقد كان يغوص بفكره و كيانه في أغواره تلك المسائل المستعصية فلا يعود حسبما يقال يسمع أو يبصر أحدا على الرغم من وجوده في رهط من الناس صاخب …” ولقد وصف نفسه بلسانه قائلا :” وكلما كنت اغوض باحثاً عن حل لمعضلة تشغل بالي كنت أحس كأن عالما أظلم في وجهي و أصابني شعور بالإغماء أو كأني مستغرق في حلم”
    ألّف في قطع المستديرات، وظلّ مرجعاً لعلماء أوربّا في الأشكال الإهليليجيّة. يُذكر أنّ أحد علماء الرّياضيات والمعاصرين للحسن بن موسى اتَّهمه بالإهمال أمام الخليفة المأمون: “..إنّ الحسن بن موسى لم يدرس إلا ستّة كتب من كتب إقليدس..” فتعجّب المأمون من هذا الخبر، وتساءل عن صحّة هذا النّبأ، فردَّ الحسن بن موسى عن تساؤلات المأمون: “واللهِ يا أمير المؤمنين لو أردتُ أن أكذب لقلت اتّهاماته باطلة، ولوضعته أمام تجرِبةٍ حاسمة، ذلك أنّه لم يسألني عن واحدة من مسائل الكتب التي لم أقرأها، ولو أنّه فعل لكنت حللْتها بسرعة البرق وأخبرته النّتائج. ثمّ إنّ جهلي لهذه الكتب لا يعوقني أمام الصّعوبات؛ فهذه الأشياء هيّنة بالقياس إليَّ مهما صعبت”.
  • المراجع:
  • كتاب د/ خالد أحمد حربي : علوم حضارة الإسلام و دورها في الحضارة الإنسانية ص 147… 162
  • كتاب المستشرقة الالمانيه زيجرد هونكه: شمس الله تسطع على الغرب ص 118 – 119 …122 -123 – 124….126
  • شمس الله تشرق على الغرب – د.سيجريد هونكه – ترجمة: أ.د: فؤاد حسنين علي ص 101- 102 …105- 106…108
  • كتاب الدكتور عمر فروخ : تاريخ العلوم عند العرب ص 226 -227 – 228
  • كتاب الدكتور عطية, احمد عبد الحلي: دراسات في تاريخ العلوم عند العرب ص 302 –333 – ….336
xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonxosofutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbethttps://bsport.fithttps://onbet88.ooohttps://i9bet.bizhttps://hi88.ooohttps://okvip.athttps://f8bet.athttps://fb88.cashhttps://vn88.cashhttps://shbet.atbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
0 0 votes
Article Rating


تحميل المقال كـ PDF عبر باتريون

التعليقات
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments




المساهمون في الإعداد






0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x