xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonxosofutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbethttps://bsport.fithttps://onbet88.ooohttps://i9bet.bizhttps://hi88.ooohttps://okvip.athttps://f8bet.athttps://fb88.cashhttps://vn88.cashhttps://shbet.atbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
×


منارة الحدباء في الموصل

4964



منارة الحدباء في الموصل أحد أبرز الآثار التاريخية في مدينة الموصل العراقية

في عهْد الخليفة العبَّاسي المستضيء بالله أَمَر الملِك نورُ الدين محمود زنكي مُؤسِّس الدولة الزنگية قام ببناء جامع النوري في مركز مَدينة المَوْصل شمال العراق، في الجانب الغربي من دِجلة في محلَّةٍ تُعرَف باسمه بالجامع النوري أو (الجامع الكبير)؛ لسَعتِه وعظمةِ مبانيه، ويُعتبر هذا الجامع ومنارته المعروفة بمنارة الحدْباء مِن أشهر المعالِم الإسلاميَّة الشاخِصة اليوم في هذه المدينة، وقد عُدَّ هذا الجامع في مُقدِّمة الآثار الإسلاميَّة النفيسة؛ إذ حافظ على قِدمه قدرَ المستطاع، وبقيتْ منارتُه المعروفة بالطويلة أو بالحدباء.

بُوشِر بِناء الجامِع سنة 566 هـ، واكتمل عام 568 هـ / 1173 م، وشُيِّدت فيه مدرسةٌ لتلقِّي العلم، وتَمَّ إنجازها في سنة 568 هـ / 1172 م، وبعد الغزو المغولي أُهْمِل هذا الجامع، وظلَّ كذلك إلى أنْ شُمِل بأعمال الترميم والتجديد في بعضِ أقسامه.

مِن أبرز معالِم هذا الجامع منارتُه الشهيرة بالحدباء، يبلغ ارتفاعُها نحو 65 مترًا، وهي مِن المآذن الجميلة المميَّزة بأساليبَ فنيَّة، غنية بالزخارف الآجُريَّة المتنوِّعة.

تَتَكَوَّن هذه المِئْذنة من قاعدة مكعَّبة نصف هرميَّة، ارتفاعها (65، 8 م)، وهي تتألَّف من جُزْأين، الأول مبنيٌّ بالحَجر والجصِّ، يبلغ ارتفاعه (8، 80م)، أمَّا الجزء الثاني العُلوي، فهو مشيَّد بالآجُرِّ، واجهتُه مزدانة بتشكيلة زُخرفية رائِعة، ارتفاعه (7م)، يقوم فوق هذه القاعدة بَدنٌ أُسطواني يبلغ ارتفاعُه (19، 20م)، ويتألَّف هذا البدن من سَبْع وحدات نباتية مُزدانة بزخارفَ آجُريَّة فاخِرة، متنوِّعة الأشكال.

للمنارة مدخلانِ يَصِلُ كلٌّ منهما بواسطة دَرَج إلى الأعْلى، وقد تفنَّن المعمارُ في تصميم بناء السُّلَّم، فجعل سُلَّمين في باطِن المنارة، كل منهما منفصلٌ عنِ الآخر، يلتقيانِ عندَ منطقة الحِصن في الأعلى، فالصاعِد إلى الأعْلى لا يرى النازل إلى الأسفل، وهذا النوع مِنَ السلالم موجودٌ في منارة سوق الغزْل في بغداد، التي لا تزال قائمة، وهذا التطوُّر الفريد في مِئذنة الجامِع النوري بالمَوْصل انتقل تأثيرُه إلى المئذنة المظفريَّة في أربيل 630 – 586 هـ / 1232 – 1190 م.

والمنارة المائِلة أو الحدباء رغمَ مرور سَبْعةِ قرون تقريبًا على تَشييدها، لكنَّها ما زالتْ مائلةً وشاخصة للعِيان، دون أن تقَعَ، رغمَ عدمِ وجود الصِّيانة اللازمة لذلك، كالتي تحدُث للكثير مِن الأبراج المائلة في العالَم، وتُعدُّ حسب الإحصاءات الآثاريَّة أطولَ الأبراج المائِلة في العالَم، ولقدْ أكَّد الباحثون الإيطاليُّون الذين وفدوا لمعالجة الشروخ التي ظهرتْ في جسد المنارة منتصفَ سبعينيات القرن المنصرِم: أنَّ منارة الحدباء هي الأطولُ في العالَم بين مثيلاتها، وهي الأجملُ في فنون الرِّيازة والعمران، وأنَّ مسألة تشييدها بهذا الارْتِفاع الشاهق في زمن بنائِها يُعدُّ معجزةً؛ إذ إنَّها ارتفعتْ بطول (65 م) وعرض (17 م)، وهذا الأمر في حدِّ ذاته يُعتبر من الخوارق العمرانيَّة في زمن بعيد جدًّا عن تكنولوجيا الإنشاء والعمران، لم تعرفْ فيه الرافعات العملاقة، ولا الوسائل المساعِدة التي يتعكَّز عليها المعمارُ المعاصِر.

هذه المنارةُ حَمَلتْ خصوصية في البناء، إذا ما أمعنَّا النظر في رِيازتها بدقَّة وجدْنا فيها زخارفَ نباتية متشابِكة، مع زخارفَ هندسيَّة مُتداخِلة تداخُلاً كُليًّا مع بعضها بصورةٍ متناظِرة؛ بحيث تكون الصورةُ مُتمِّمة للزخْرَفة النباتية، وهذا يُدلِّل على مهارةِ فنِّ الزخرفة في ذلك الوقْت.

وصف الرحالة ابن بطوطة الجامع الكبير ومنارته وصفاً دقيقاً، وهو أول من سماها الحدباء، في القرن الرابع عشر، إذ كتب إثر زيارته الجامع: “بداخل المدينة جامعان، أحدهما قديم، والآخر حديث. وفي صحن الحديث منهما قبةٌ في داخلها خصة رخام مثمنة، مرتفعة على سارية رخام، يخرج منها الماء بقوة وانزعاج، فيرتفع مقدار القامة ثم ينعكس، فيكون له مرأى حسن”. أما المؤرخ ابن الأثير فأكد أن نورالدين أمر ابن أخيه فخرالدين ببناء الجامع، وأن نورالدين جاء إلى موقع الجامع لتفقده، وأمر بمصادرة الأراضي المحيطة به، بعد تعويض مالكيها تعويضا مجزيا. أما الرحالة الإنكليزي، غراتان جيري، فقد زار الموصل في القرن الـ 19، وقال عن المئذنة الحدباء “إنها تميل عن الزاوية القائمة بعدة أقدام، على الرغم من أنها تنتصب من الأرض بشكل سليم، كما تسترد استقامتها عند قمتها، شكلها يشبه رجلا وهو ينحني”.

كيف أنَّ الحدباء باقيةٌ رغم ميلانها ولم تسقطْ؟
قيل السرُّ في ذلك يَرجِع إلى تصميمها المعماري الدقيق، قاعدتها المنشورية التي ترتفع 15.8 م، وصعودًا إلى هيكلها الأسطواني الذي يبلغ قُطرُه 3 أمتار، ويَنتهي بمترين قبل القِمَّة التي أخذتْ شكلاً يُشبِه الخوذةَ، وقد وجَد الفريقُ العلمي أنَّ المئذنة تُعدُّ مِن مصافي أبراج العالَم (الداعمة ذاتيًّا)، والتي تمتاز بالمُرونة العالية، والصلابة في آنٍ واحد، فهي مُصمَّمة على أسس قوانين (الاستاتيك) و(الداينمك)، ونظرية المجاميع، وهي قوانين حديثة، وقد اعتمد المعماريُّ الموصليُّ على أحدث تقعُّرات عميقة داخل جدار المِئذنة، مُستفيدًا من الحواف كهيكل، وبذلك أُتيح للتقنية المعمارية المذكورة التحفُّظ على سرِّ تَحدُّب المنارة وصلابتها، وعدم انهيارها إلى يومِنا هذا، رغمَ مَيْلها.

على الرغم مِن مرور 834 عامًا على تشييدها، إلاَّ أنَّها ما زالتْ محافظةً على دقة هندستها الجميلة، بنقوشها البديعة التي تُشكِّل آيةً في الفنِّ المعماريِّ الإسلاميِّ، ومَعْلَمًا بارزًا من معالِمها، إلاَّ أنَّ السنين الطوال أخذتْ منها الكثيرَ؛ لتبدوَ في السنوات الأخيرة مُتعَبة وهي تُعاني مِن الإهمال، وقد نالتِ التصدُّعات والتشقُّقات قدرًا كبيرًا مِن جمالها؛
قبل أن تطالها أيدي الدمار و خراب الإستعمار، ففي الحادي والعشرين من حزيران/يونيو عام 2017م دمرت الحرب الجامع والمنارة وأخذت الحدباء و الذكرى الأجمل من ذاكرة الموصليّين.

و هذا حال الإستعمار في كل زمان و مكان ..

 

راوبط للإستزادة :

https://tarekhuna.blogspot.com/2013/04/blog-post_9.html

https://archive.org/stream/FP4114/4114#page/n246/mode/2up

https://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?flag=1&bk_no=126&ID=3076

 

xosotin chelseathông tin chuyển nhượngcâu lạc bộ bóng đá arsenalbóng đá atalantabundesligacầu thủ haalandUEFAevertonxosofutebol ao vivofutemaxmulticanaisonbethttps://bsport.fithttps://onbet88.ooohttps://i9bet.bizhttps://hi88.ooohttps://okvip.athttps://f8bet.athttps://fb88.cashhttps://vn88.cashhttps://shbet.atbóng đá world cupbóng đá inter milantin juventusbenzemala ligaclb leicester cityMUman citymessi lionelsalahnapolineymarpsgronaldoserie atottenhamvalenciaAS ROMALeverkusenac milanmbappenapolinewcastleaston villaliverpoolfa cupreal madridpremier leagueAjaxbao bong da247EPLbarcelonabournemouthaff cupasean footballbên lề sân cỏbáo bóng đá mớibóng đá cúp thế giớitin bóng đá ViệtUEFAbáo bóng đá việt namHuyền thoại bóng đágiải ngoại hạng anhSeagametap chi bong da the gioitin bong da lutrận đấu hôm nayviệt nam bóng đátin nong bong daBóng đá nữthể thao 7m24h bóng đábóng đá hôm naythe thao ngoai hang anhtin nhanh bóng đáphòng thay đồ bóng đábóng đá phủikèo nhà cái onbetbóng đá lu 2thông tin phòng thay đồthe thao vuaapp đánh lô đềdudoanxosoxổ số giải đặc biệthôm nay xổ sốkèo đẹp hôm nayketquaxosokq xskqxsmnsoi cầu ba miềnsoi cau thong kesxkt hôm naythế giới xổ sốxổ số 24hxo.soxoso3mienxo so ba mienxoso dac bietxosodientoanxổ số dự đoánvé số chiều xổxoso ket quaxosokienthietxoso kq hôm nayxoso ktxổ số megaxổ số mới nhất hôm nayxoso truc tiepxoso ViệtSX3MIENxs dự đoánxs mien bac hom nayxs miên namxsmientrungxsmn thu 7con số may mắn hôm nayKQXS 3 miền Bắc Trung Nam Nhanhdự đoán xổ số 3 miềndò vé sốdu doan xo so hom nayket qua xo xoket qua xo so.vntrúng thưởng xo sokq xoso trực tiếpket qua xskqxs 247số miền nams0x0 mienbacxosobamien hôm naysố đẹp hôm naysố đẹp trực tuyếnnuôi số đẹpxo so hom quaxoso ketquaxstruc tiep hom nayxổ số kiến thiết trực tiếpxổ số kq hôm nayso xo kq trực tuyenkết quả xổ số miền bắc trực tiếpxo so miền namxổ số miền nam trực tiếptrực tiếp xổ số hôm nayket wa xsKQ XOSOxoso onlinexo so truc tiep hom nayxsttso mien bac trong ngàyKQXS3Msố so mien bacdu doan xo so onlinedu doan cau loxổ số kenokqxs vnKQXOSOKQXS hôm naytrực tiếp kết quả xổ số ba miềncap lo dep nhat hom naysoi cầu chuẩn hôm nayso ket qua xo soXem kết quả xổ số nhanh nhấtSX3MIENXSMB chủ nhậtKQXSMNkết quả mở giải trực tuyếnGiờ vàng chốt số OnlineĐánh Đề Con Gìdò số miền namdò vé số hôm nayso mo so debach thủ lô đẹp nhất hôm naycầu đề hôm naykết quả xổ số kiến thiết toàn quốccau dep 88xsmb rong bach kimket qua xs 2023dự đoán xổ số hàng ngàyBạch thủ đề miền BắcSoi Cầu MB thần tàisoi cau vip 247soi cầu tốtsoi cầu miễn phísoi cau mb vipxsmb hom nayxs vietlottxsmn hôm naycầu lô đẹpthống kê lô kép xổ số miền Bắcquay thử xsmnxổ số thần tàiQuay thử XSMTxổ số chiều nayxo so mien nam hom nayweb đánh lô đề trực tuyến uy tínKQXS hôm nayxsmb ngày hôm nayXSMT chủ nhậtxổ số Power 6/55KQXS A trúng roycao thủ chốt sốbảng xổ số đặc biệtsoi cầu 247 vipsoi cầu wap 666Soi cầu miễn phí 888 VIPSoi Cau Chuan MBđộc thủ desố miền bắcthần tài cho sốKết quả xổ số thần tàiXem trực tiếp xổ sốXIN SỐ THẦN TÀI THỔ ĐỊACầu lô số đẹplô đẹp vip 24hsoi cầu miễn phí 888xổ số kiến thiết chiều nayXSMN thứ 7 hàng tuầnKết quả Xổ số Hồ Chí Minhnhà cái xổ số Việt NamXổ Số Đại PhátXổ số mới nhất Hôm Nayso xo mb hom nayxxmb88quay thu mbXo so Minh ChinhXS Minh Ngọc trực tiếp hôm nayXSMN 88XSTDxs than taixổ số UY TIN NHẤTxs vietlott 88SOI CẦU SIÊU CHUẨNSoiCauVietlô đẹp hôm nay vipket qua so xo hom naykqxsmb 30 ngàydự đoán xổ số 3 miềnSoi cầu 3 càng chuẩn xácbạch thủ lônuoi lo chuanbắt lô chuẩn theo ngàykq xo-solô 3 càngnuôi lô đề siêu vipcầu Lô Xiên XSMBđề về bao nhiêuSoi cầu x3xổ số kiến thiết ngày hôm nayquay thử xsmttruc tiep kết quả sxmntrực tiếp miền bắckết quả xổ số chấm vnbảng xs đặc biệt năm 2023soi cau xsmbxổ số hà nội hôm naysxmtxsmt hôm nayxs truc tiep mbketqua xo so onlinekqxs onlinexo số hôm nayXS3MTin xs hôm nayxsmn thu2XSMN hom nayxổ số miền bắc trực tiếp hôm naySO XOxsmbsxmn hôm nay188betlink188 xo sosoi cầu vip 88lô tô việtsoi lô việtXS247xs ba miềnchốt lô đẹp nhất hôm naychốt số xsmbCHƠI LÔ TÔsoi cau mn hom naychốt lô chuẩndu doan sxmtdự đoán xổ số onlinerồng bạch kim chốt 3 càng miễn phí hôm naythống kê lô gan miền bắcdàn đề lôCầu Kèo Đặc Biệtchốt cầu may mắnkết quả xổ số miền bắc hômSoi cầu vàng 777thẻ bài onlinedu doan mn 888soi cầu miền nam vipsoi cầu mt vipdàn de hôm nay7 cao thủ chốt sốsoi cau mien phi 7777 cao thủ chốt số nức tiếng3 càng miền bắcrồng bạch kim 777dàn de bất bạion newsddxsmn188betw88w88789bettf88sin88suvipsunwintf88five8812betsv88vn88Top 10 nhà cái uy tínsky88iwinlucky88nhacaisin88oxbetm88vn88w88789betiwinf8betrio66rio66lucky88oxbetvn88188bet789betMay-88five88one88sin88bk88xbetoxbetMU88188BETSV88RIO66ONBET88188betM88M88SV88Jun-68Jun-88one88iwinv9betw388OXBETw388w388onbetonbetonbetonbet88onbet88onbet88onbet88onbetonbetonbetonbetqh88mu88Nhà cái uy tínpog79vp777vp777vipbetvipbetuk88uk88typhu88typhu88tk88tk88sm66sm66me88me888live8live8livesm66me88win798livesm66me88win79pog79pog79vp777vp777uk88uk88tk88tk88luck8luck8kingbet86kingbet86k188k188hr99hr99123b8xbetvnvipbetsv66zbettaisunwin-vntyphu88vn138vwinvwinvi68ee881xbetrio66zbetvn138i9betvipfi88clubcf68onbet88ee88typhu88onbetonbetkhuyenmai12bet-moblie12betmoblietaimienphi247vi68clupcf68clupvipbeti9betqh88onb123onbefsoi cầunổ hũbắn cáđá gàđá gàgame bàicasinosoi cầuxóc đĩagame bàigiải mã giấc mơbầu cuaslot gamecasinonổ hủdàn đềBắn cácasinodàn đềnổ hũtài xỉuslot gamecasinobắn cáđá gàgame bàithể thaogame bàisoi cầukqsssoi cầucờ tướngbắn cágame bàixóc đĩaAG百家乐AG百家乐AG真人AG真人爱游戏华体会华体会im体育kok体育开云体育开云体育开云体育乐鱼体育乐鱼体育欧宝体育ob体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育亚博体育开云体育开云体育棋牌棋牌沙巴体育买球平台新葡京娱乐开云体育mu88qh88
0 0 votes
Article Rating


تحميل المقال كـ PDF عبر باتريون

التعليقات
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments




المساهمون في الإعداد






0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x